index

EPUB, MOBI, AZW3, KFX, PDF… Formatów e-booków wydaje się jest cała masa. Jeśli próbujesz zrozumieć, czym się różnią i który z nich wybrać dla swojej książki, możesz czuć się zagubiony. Każdy format ma swoje zalety i ograniczenia. Jedne są lepsze dla powieści, inne dla albumów. Jedne działają prawie wszędzie, inne tylko w ekosystemie Amazonu. Jak się w tym wszystkim połapać? Kiedy poznasz podstawowe różnice i zastosowania poszczególnych formatów — wybór stanie się prostszy, niż myślisz.

W tym artykule krok po kroku:

• wyjaśniam, czym naprawdę jest e-book (i dlaczego nie każdy PDF to e-book),
• omawiam najważniejsze formaty e-booków i pokazuję, do czego się najlepiej nadają,
• podpowiadam, który format wybrać w zależności od typu publikacji, platformy sprzedaży i potrzeb czytelników.

---

Co to jest e-book? I dlaczego nie każdy plik cyfrowy nim jest?

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że każdy plik z tekstem — np. dokument Worda czy PDF — to już e-book. Ale to nie do końca prawda.

E-book, czyli elektroniczna książka, to publikacja:

• posiadająca strukturę książki (rozdziały, podrozdziały, nagłówki, przypisy, spis treści),
• przystosowana do czytania na ekranach urządzeń mobilnych (czytnikach, smartfonach, tabletach, komputerach),
• zoptymalizowana pod kątem różnych rozdzielczości i wielkości ekranów (reflowable content),
• zapisana w odpowiednich formatach: EPUB, MOBI, AZW3, KFX lub PDF (choć ten ostatni ma ograniczenia).

E-bookiem może być powieść, poradnik, reportaż, esej, przewodnik, a nawet zbiór blogowych postów — o ile został odpowiednio sformatowany z myślą o czytnikach.

Jednak nie każda publikacja cyfrowa jesto e-bookiem. Do tej kategorii należą prezentacje, raporty czy broszury reklamowe — często w formacie PDF. Choć mogą wyglądać podobnie, ich cel, struktura i sposób użycia są inne. Zazwyczaj nie są przystosowane do czytników, mają stały układ i służą raczej celom informacyjnym lub promocyjnym. Zrozumienie tej różnicy pozwala uniknąć błędnego przekonania, że każdy PDF to e-book — i pomaga lepiej dopasować format do rodzaju treści i potrzeb czytelnika.

---

Czym jest format e-booka i od czego zależy jego wybór?

Format e-booka to techniczny sposób zapisania treści książki, który pozwala różnym urządzeniom poprawnie wyświetlać tekst, grafikę, układ stron i funkcje takie jak spis treści czy przypisy.

Aby dobrać odpowiedni format e-booka, warto wcześniej przyjrzeć się kilku istotnym aspektom technicznym i użytkowym, takim jak:

Rodzaj publikacji

• Powieść z samym tekstem?
• Poradnik z ilustracjami?
• A może album fotograficzny lub katalog z układem graficznym?

Niektóre formaty lepiej nadają się do treści tekstowych, inne do złożonych layoutów.

Platforma dystrybucji

Wybór formatu zależy także od miejsca, w którym planujesz udostępnić e-booka. Różne platformy mają różne wymagania techniczne i standardy obsługiwanych plików.
Większość polskich księgarni wspiera popularne, otwarte formaty, natomiast Amazon Kindle korzysta z własnych rozwiązań. Jeśli sprzedajesz e-booka samodzielnie — np. na własnej stronie internetowej — możesz sam zdecydować, jakie formaty zaoferujesz swoim czytelnikom.

Urządzenia odbiorców

To, na jakim urządzeniu e-book będzie czytany, ma duży wpływ na wybór odpowiedniego formatu. Inne potrzeby mają użytkownicy klasycznych czytników e-booków (takich jak Kindle, PocketBook, Kobo), a inne osoby korzystające z telefonów, tabletów czy komputerów.
Ważne są także takie czynniki jak: wielkość ekranu, sposób obsługi (np. dotykowy, fizyczne przyciski), czy używane aplikacje do czytania. Format, który świetnie działa na czytniku z e-papierem, może nie być wygodny do przeglądania na ekranie smartfona — i odwrotnie.

Preferencje czytelników

Wybór formatu warto dopasować także do oczekiwań odbiorców. Niektórzy korzystają wyłącznie z czytników dedykowanych jednej platformie (np. Kindle), inni wolą mieć swobodę czytania na różnych urządzeniach — w aplikacjach mobilnych, na tabletach lub komputerach.
Są też osoby, które preferują statyczny, „papierowy” układ stron — szczególnie w publikacjach o charakterze wizualnym, jak albumy czy katalogi. Format powinien więc odpowiadać zarówno technicznym możliwościom urządzeń, jak i nawykom czytelników.

---

Przegląd najpopularniejszych formatów e-booków

EPUB (.epub)

Opis:
EPUB (skrót od Electronic Publication) to obecnie najpopularniejszy i najbardziej uniwersalny format e-booków na świecie. Został stworzony jako otwarty standard i jest rozwijany przez organizację W3C, co zapewnia jego szeroką kompatybilność oraz elastyczność techniczną. Format EPUB pozwala na tworzenie tzw. treści reflowable, czyli takich, które automatycznie dopasowują się do rozmiaru ekranu i ustawień czytelnika — np. zmiany wielkości czcionki, marginesów czy interlinii. Dzięki temu książka w formacie EPUB może być wygodnie czytana na dowolnym urządzeniu. EPUB wspiera również rozbudowaną strukturę dokumentu, w tym spis treści, przypisy, hiperłącza, a także elementy graficzne i multimedia. Może być zabezpieczony technologią DRM (Digital Rights Management) – to ochrona przed nieautoryzowanym kopiowaniem i rozpowszechnianiem pliku. Nie jest to jednak zalecany format do publikacji, które zawierają dużą liczbę infografik, tabel lub zdjęć, ponieważ responsywna struktura może prowadzić do nieprzewidywalnego rozmieszczenia tych elementów na różnych urządzeniach i przy różnych ustawieniach czytelnika.

Urządzenia:

• Czytniki: PocketBook, Kobo, InkBook – obsługują EPUB natywnie.
• Aplikacje mobilne: Apple Books, ReadEra, Moon+ Reader, FBReader.
• Komputery: Calibre, Adobe Digital Editions, Thorium Reader.

Sprzedaż:
EPUB to standard większości księgarni internetowych (Publio, Empik Go, Apple Books, Google Play Books, Legimi). Amazon KDP również akceptuje EPUB jako plik wejściowy.

Rekomendowany do:

• Powieści, opowiadań
• Poradników, esejów
• Książek edukacyjnych
• Przewodników z ilustracjami

Format Kindle: MOBI, AZW3, KFX

Amazon korzysta z własnych formatów przeznaczonych wyłącznie dla urządzeń i aplikacji Kindle.

MOBI – stary format, wycofany w 2022 r., nadal przydatny dla starszych czytników Kindle.
AZW3 – nowocześniejszy format z obsługą stylów, grafik i przypisów.
KFX – najnowszy, oferuje zaawansowaną typografię i funkcje (Page Flip, X-Ray). Generowany automatycznie przez Amazon z pliku EPUB.

Ważne!:
Autorzy nie muszą tworzyć tych formatów samodzielnie – wystarczy dobrze przygotowany EPUB zgodny z wytycznymi Amazon, który platforma automatycznie konwertuje na odpowiedni format (np. KFX) na potrzeby dystrybucji i wyświetlania na urządzeniach Kindle. Dla starszych Kindle warto stworzyć plik MOBI hybrydowy (zawierający MOBI + AZW3), który przesyła się przez kabel USB. Formaty Kindle nie są zalecane do publikacji z dużą liczbą infografik, tabel, zdjęć lub złożonej szaty graficznej – responsywna struktura oraz automatyczna konwersja mogą powodować zniekształcenia lub nieprzewidywalne efekty.

Rekomendowany do:

• Powieści
• Opowiadań
• Poradników
• Esejów
• Publicystyki
• Biografii
• Treści edukacyjnych z przewagą tekstu
• Publikacji przygotowywanych z myślą o Amazon Kindle

PDF (.pdf)

Opis:
PDF to format o stałym, statycznym układzie stron – brak responsywności oznacza, że treść nie dopasowuje się do rozmiaru ekranu. Dzięki wysokiej wierności graficznej jest idealny do druku i publikacji, w których wygląd ma kluczowe znaczenie. Najlepiej sprawdza się na większych urządzeniach, takich jak tablety i komputery. PDF świetnie nadaje się do publikacji z dużą liczbą infografik, zdjęć, tabel i złożonego układu graficznego – takich jak raporty, katalogi, albumy czy książki kucharskie.

Urządzenia:
Komputery, tablety, smartfony z aplikacją PDF. Czytniki z dużym ekranem (np. Onyx Boox).

Sprzedaż:
Popularny jako dodatkowa wersja graficzna publikacji lub darmowy format do lead magnetów.

Rekomendowany do:

• Albumów, katalogów
• Książek kucharskich
• Broszur, raportów
• E-booków promocyjnych

FB2 (FictionBook)

Opis:
FB2 to prosty i lekki format e-booków, który był bardzo popularny w Rosji, na Ukrainie i częściowo w Polsce. Zamiast skupiać się na wyglądzie książki, FB2 koncentruje się na jej strukturze – na przykład: gdzie zaczyna się rozdział, co jest cytatem, a co przypisem. To trochę jak surowa wersja książki bez ozdobników.

Urządzenia:
Pliki FB2 można czytać na wielu aplikacjach mobilnych (np. ReadEra, FBReader), a także na czytnikach e-booków takich jak PocketBook. Komputery też sobie z nim poradzą – np. przez program Calibre.

Sprzedaż:
Dziś FB2 rzadko pojawia się w księgarniach – nie jest wspierany przez Amazon ani Apple. Ale nadal bywa używany w bibliotekach cyfrowych i przez czytelników z Europy Wschodniej. Tworzenie e-booka w tym formacie ma sens przede wszystkim wtedy, gdy wiemy, że nasi czytelnicy faktycznie korzystają z FB2 — na przykład pochodzą z Ukrainy, gdzie ten format nadal jest popularny.

Rekomendowany do:

• Powieści
• Opowiadań
• Poradników
• Esejów

CBZ (Comic Book ZIP)

Opis:
CBZ to format stworzony specjalnie do komiksów i mangi. Zamiast tekstu, zawiera po prostu obrazy kolejnych stron, spakowane razem w jednym pliku. Dzięki temu komiks można wygodnie przeglądać tak, jakby był papierowy — ale na ekranie.

Urządzenia:
Działa świetnie w aplikacjach do komiksów, takich jak Perfect Viewer (Android), Chunky (iOS) czy CDisplayEx (Windows). Niektóre czytniki e-booków też obsługują CBZ, jeśli dobrze radzą sobie z grafiką.

Sprzedaż:
CBZ nie jest używany na dużych platformach sprzedażowych typu Amazon, ale można go spotkać w niezależnych sklepach z komiksami lub w darmowych kolekcjach tworzonych przez fanów.

Rekomendowany do:

• Komiksów, mangi,
• ilustrowanych opowieści — wszędzie tam, gdzie tekst jest na drugim planie, a najważniejsze są obrazy.

HTML

Opis:
HTML to język, w którym zbudowane są strony internetowe — ale także e-booki! Choć sam plik HTML nie jest jeszcze książką, to właśnie z HTML-a tworzy się najpopularniejszy format e-booków: EPUB. Można więc potraktować go jako „składnik bazowy” e-booka.

Urządzenia:
Każda przeglądarka internetowa (np. Chrome, Firefox) bez problemu otworzy plik HTML. Niektóre aplikacje do czytania e-booków (np. Calibre, FBReader) również potrafią go obsłużyć.

Sprzedaż:
HTML nie jest akceptowany w księgarniach jako gotowy format książki, ale rzydaje się też do tworzenia książek dostępnych online, np. jako strony internetowe.

---

Wskazówki dla autorów – jaki format wybrać?

Sytuacja	Rekomendowany format
Powieści, opowiadania, poradniki	EPUB – uniwersalny i wygodny
Publikacja na Amazonie	EPUB (zgodny z wytycznymi Amazon) – Amazon sam konwertuje do formatów firmy Amazon
Raporty, katalogi, bogata grafika	PDF – wierne odwzorowanie projektu
Książki kucharskie, albumy	PDF + EPUB – wersja graficzna i mobilna
Dotarcie do szerokiego grona czytelników	EPUB + PDF – różne formaty, większy zasięg
Czytelnicy ze starszymi Kindle	Hybrydowy MOBI – do przesyłania przez USB

---

Podsumowanie – jak wybrać format e-booka?

Wybór formatu wpływa na komfort czytania, zasięg dystrybucji i odbiór książki.

• EPUB – najbardziej elastyczny i uniwersalny.
• PDF – idealny do materiałów graficznych i druku, ale ma ograniczenia na małych ekranach.
• Formaty Kindle – Amazon sam konwertuje EPUB.
• Hybrydowy MOBI – opcja tylko dla starszych czytników Kindle (przesyłanie przez USB).
• FB2, CBZ, HTML – warto przygotować jedynie na wyraźne życzenie klienta albo jeśli wiesz, że Twoi odbiorcy rzeczywiście korzystają z tych formatów.

Dobrze przygotowany plik EPUB wystarczy, by dotrzeć do większości platform i urządzeń. Dodanie PDF zwiększa możliwości dotarcia do różnych grup odbiorców. Warto też pamiętać o użytkownikach starszych Kindle, którzy potrzebują specjalnego formatu.